Tuzu Neden Azaltmalıyız?

Tuzu Neden Azaltmalıyız?

Tuzun Zararları Nelerdir?

Hiç şüphesiz, tuz içerdiği minerallerle vücudumuzun hayatsal işlevlerini devam ettirebilmesinde son derece ehemmiyetli bir role sahip. Dünya Sıhhat Örgütü’ne göre; günde vasati 5 gram tuz (bir silme çay kaşığı) almamız vücudumuz için yeterli geliyor. Ancak yapılan araştırmalar gösteriyor ki Türkiye’de tuz tüketimi ne yazık ki 16-18 gramı buluyor. Son senelerde yapılan kısıtlamalarla bu miktarın 14,8 grama düşürüldüğü belirtiliyor.

Hiç şüphesiz, tuz içerdiği minerallerle vücudumuzun hayatsal işlevlerini devam ettirebilmesinde son derece ehemmiyetli bir role sahip. Dünya Sıhhat Örgütü’ne göre; günde vasati 5 gram tuz (bir silme çay kaşığı) almamız vücudumuz için yeterli geliyor. Ancak yapılan araştırmalar gösteriyor ki Türkiye’de tuz tüketimi ne yazık ki 16-18 gramı buluyor. Son senelerde yapılan kısıtlamalarla bu miktarın 14,8 grama düşürüldüğü belirtiliyor. Acıbadem Altunizade Hastanesi Nefroloji Uzmanı Prof. Dr. Sevgi Şahin düşük miktarda alındığında hayatımızda ehemmiyetli işlevi olan tuzun, bunun tam aksine ideal miktarın üzerinde tüketildiğinde ise zehirden farksız olduğu ikazında bulunarak, “Tuzun başta böbreklerde hasar oluşturmaktan kan basıncını yükseltmeye kadar pek zor zararı oluyor. Bu yüzden günlük tuz tüketimini kısıtlamak hayatsal ehemmiyete sahip” diyor.

Yaygın inanışın aksine tüketilen tuzun büyük bir bölümü mutfak masasında yemeklere ilave eden tuzdan değil, işlem görmüş besinlerden geliyor. Öyle ki işlenmiş besinler sodyum alımının genelde yüzde 75 gibi yüksek bir oranını oluşturuyor. Bu yüzden tuz alımını azaltmak için sofradan tuzu kaldırmanın yanı sıra işlenmiş besinlerden kaçınmak da çok ehemmiyetli. Peki, pek çoğumuzun yemeklere hiç düşünmeden bolca serptiği tuz sıhhatimizi nasıl etkiliyor? Nefroloji Uzmanı Prof. Dr. Sevgi Şahin ideal miktarın üzerinde alınan tuzun hangi hastalıklara sebep olabildiğini anlattı, ehemmiyetli bilgiler verdi.

Kan basıncını yükseltiyor

Perhizdeki tuz artışı kan basıncını yükseltiyor. Tuz tüketimi arttığında bu arada kan basıncını düşürmek için alınması şart olan tansiyon düşürücü ilacın dozu ve sıklığı da artıyor. Bunun nedeni ise tuzun tansiyon ilaçlarının tesirini azaltması. Bilhassa de ACE inhibitörü ve ARB grubu tansiyon ilaçlarının tesirine direnç gelişmesine sebep oluyor. Tuzla hipertansiyon arasında doza bağlı ve direk bir ilişki mevcut. Tuz alımının azaltılması uzun dönemde kalp damar hastalıkları ve inme rizikonunu azaltıyor. Sözgelimi, perhizle alınan tuzun 10 gramdan 5 grama düşürülmesiyle inme rizikosu yüzde 23 ve kalp damar hastalıklarının rizikosu de yüzde 17 oranında azalabiliyor.

Böbreklerde kalıcı hasar oluşturabiliyor

Tuzlu beslenme, yalnızca sistemik kan basıncını yükseltmekle kalmıyor, böbrek hücreleri içindeki basıncı da arttırıyor. Glomeruller isimi verilen hücrelerin içindeki basınç artışı, böbreğin süzme membranını proteinlere daha geçirgen hale getiriyor. Nefroloji Uzmanı Prof. Dr. Sevgi Şahin idrarla protein atılımının artmasının da uzun dönemde böbrekte kalıcı hasar oluşturabildiğine dikkat çekiyor.

İnsülin direncini arttırabiliyor

Yüksek sodyum içeren perhiz, kanda leptin düzeyini yükseltiyor. Bu hormonun artışı karın bölgesindeki yağ hücrelerini çoğaltıyor. Karın bölgesinde yağlanma da bel etrafının genişlemesiyle sonuçlanıyor. Bunun neticeninde insülin direnci artıyor. Düşük sodyumlu beslenme tarzı ise glukozu dokulara taşıyan transporterlerin miktarını ve yağ hücrelerinin içindeki insülin reseptörlerini tertip ediyor ve insülin direnci azalıyor. Bilhassa tuza duyarlı kişilerde perhizde tuz kısıtlandığında, insülin direnci düşüyor.

Mide kanseri rizikonunu yükseltiyor

Nefroloji Uzmanı Prof. Dr. Sevgi Şahin yüksek sodyum içeren beslenme tarzının mide mukozasında hasar oluşturduğunu belirterek sözlerine şöyle devam ediyor: “ Hasarlanan mukoza kanserojen maddelere daha hassas hale geliyor, helicobacter pylori isimli bakterinin midede daha uzun müddetli olarak yerleşmesine ve hasar yapmasına yatkınlık yaratıyor. Hasarlanan mide mukozasında da kanser gelişebiliyor. Bu yüzden tuzlu gıdalar, tütsülenmiş ve salamura gıdalardan uzak durmak gerekiyor”

Kemik erimesini tetikleyebiliyor

50 yaş üstündeki her 2 kadından ve her 5 erkekten 1’i osteoporoz olarak adlandırılan kemik yoğunluğu azalması sebebiyle kemik kırıkları problemleri yaşıyor. Yüksek tuz içeren beslenme tarzı, kemiklerden kalsiyumun serbestleşmesine ve idrarla vücuttan atılmasına sebep oluyor. Neticede kemikler zayıflıyor ve kolay kırılabilir hale geliyor. Menopoz dönemindeki kadın hastalar ve yaşlılar bilhassa yüksek riziko altında oluyor.

Böbrek taşına sebep olabiliyor

Tuzlu beslenme idrarla kalsiyum atılımını arttırıyor. İdrarda bulunması gerekenden fazla kalsiyum atılması da böbrek taşı oluşumuna sebep olabiliyor. Böbrek taşları enfeksiyon odağı oluşturarak veya idrar yolunda tıkanmaya sebep olarak böbreklerde hasar gelişmesine kapı aralayabiliyor.

Bağışıklık sistemini de etkiliyor

Hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalarda fazla tuz alımının bakteriler ve yabancı maddelere karşı savaşan savunucular olan ‘makrofajların’ işlevini azalttığını ortaya koyuyor. Bunun neticeninde da bağışıklık sistemimiz bakteri ve virüslere karşı zayıflıyor.

Damar hastalığına bağlı demansı hızlandırabiliyor

Damar hastalığına bağlı demans, bunamanın en sık görülen türü. Zihni işlevlerin tümünü etkileyen bu tablo, beyin kan dolaşımının damar sertliği hasebiyle bozulması neticeninde gelişiyor. Tuz tüketiminin fazla olması, damar yapısını bozarak ve kan basıncını yükselterek damar hastalığına bağlı demansı hızlandırıyor.

Meniere hastalığına kapı aralayabiliyor

Balans bozukluğu, şiddetli baş dönmesi, bulantı ve kusma ile karakterize meniere hastalığı, iç kulağın hasarlanmasıyla alakalı bir mesele. Yüksek miktarda tuz alımı vücutta su tutulmasına kapı araladığı için iç kulak basıncını arttırıyor, hastalığın belirti ve belirtilerini şiddetlendiriyor. Meniere hastalığının rehabilitasyonunda tuzsuz diyet son derece tesirli oluyor.

Prof. Dr. Sevgi Şahin

Tuz alımını uygun hudutlara düşürebilmek için…

Yemek masasına tuzluk koyma alışkanlığından vazgeçin

Yiyecekleri baharatlarla tatlandırma alışkanlığı edinin

Market alışverişleri esnasında ürünlerin sodyum muhtevanına bakmayı savsaklamayın

Gıdaların üzerinde sodyum miktarı verildiyse bu rakamı 2.5 ile çarparak tuz miktarını hesaplayabilirsiniz. Sözgelimi
ürünün 100 gramında 1.5 gram tuz veya 0.6 gram sodyum varsa “yüksek tuzlu ürün”, 0.6 gram tuz veyahut 0.1 gram sodyum varsa “düşük tuzlu ürün” grubuna giriyor.

Turşu, ketçap, hardal, zeytin, soya sosu vb. yiyeceklerin tuz muhtevası çok fazladır. Bu besinleri olası olduğunca az tüketin. Sözgelimi 1 çay kaşığı soya sosu 335mg sodyum (837.5 mg tuz), bir çay kaşığı kabartma tozu 530 mg sodyum (1.32 gram tuz) içerir içeriyor. Bu miktar günlük tuz alımının hemen hemen 5’te 1‘ini oluşturuyor.

Tuz muhtevasının yüksek olabileceği hiç aklımıza gelmeyen enginar, ıspanak ve kerevizin 100 gramında sırasıyla 86/71/100mg sodyum bulunuyor. Bu besinleri pişirirken ilave edeceğiniz tuz miktarını azaltmayı unutmayın.

Salamura besinler de (zeytin, turşu, peynir gibi) sodyum alımına ehemmiyetli oranda katkıda bulunuyorlar. Bu besinlerden de mümkün olduğunca kaçının.